De Ottobratico van Rita

Rita Licastro woont en werkt op één van de mooiste plekken die ik heb gezien: een groene heuvel met glooiende hellingen in het Aspromonte Nationaal Park in Calabrië. Met uitzicht op zee! Natuurlijk.

De bomen spraken
Dat Rita hier nu is, was niet vanzelfsprekend, want het het was geen liefde op het eerste gezicht, zegt ze zelf.

"Ik was vijf jaar oud toen mijn vader me bij de hand nam. In zijn andere hand had hij twee sneetjes brood. Hij nam me mee naar de oliemolen in Santa Tecla. De molen van zijn grootvader was volop in bedrijf. Hij doopte het brood in de verse olie en gaf dat aan mij. Ik weet dat nog zo goed en vond het fantastisch, zo samen met mijn vader op pad. Maar ook de smaak van de olijfolie maakte indruk. Zo intens”.

Ze brachten op deze plek weleens vakanties door, maar voor de rest van haar tijd was ze in de stad. En die stad bleef aan haar trekken. Door haar studie en later haar werk als advocaat leek het niet logisch om de stad ooit te verlaten. Ze was op weg om een succesvol advocaat te worden en had er nooit aan gedacht om net als haar vader olijfolieproducent te worden. Sterker, dat wilde ze juist niet. Maar na de dood van haar vader, veranderde dat.

De bomen spraken
Het was rond die tijd dat op een wonderlijke manier de olijfbomen tegen haar begonnen te praten, vertelt Rita. “Ik begon naar deze bomen te luisteren, terwijl ik wandelingen maakte door deze gaard. Zij spraken tot mij over een familietraditie die al twee eeuwen had geduurd, en ze en herinnerden mij fijntjes aan de ‘plicht’ deze traditie niet zomaar te onderbreken.” Terwijl wij daar wandelen voel ik dat haar droom hier is begonnen; de droom om een extra vierge olijfolie van hoge kwaliteit met de naam Santa Tecla te maken. Langzaam werd Rita verliefd op het idee om wél in de voetsporen van haar vader te treden.

De olijfgaard is prachtig en te vinden tussen bossen van steeneiken, eiken en kastanjebomen en is ongeveer 15 hectare groot. De eeuwenoude bomen van de inheemse olijfboomsoorten Sinopolese en Ottobratico, worden afgewisseld met jonge bomen van de olijfboomsoorten Leccino en Nocellara del Belice. Santa Tecla heeft een buitengewoon terroir. Een kronkelige weg van een paar kilometer verbindt de gaard met de hoofdweg en dit maakt het nog unieker omdat je echt je best moet doen om haar te vinden. De gaard ligt ongeveer 440 meter boven de zeespiegel en wordt wel omschreven als het "woud van olijfbomen". Sinds mensenheugenis is deze plek bijzonder geschikt voor de olijventeelt vanwege de optimale bodem- en klimaatomstandigheden.


Het roer om
Toen Rita besloot het roer om te gooien en zich volledig te storten op de productie van olijfolie was de eerste stap een herstructurering of beter gezegd een "complete restauratie" van alle oude bomen. Hun bladerdak moest worden uitgedund om de oogstwerkzaamheden te vergemakkelijken.

Er was veel tegenslag door o.a. het veranderende klimaat. Het kostte veel energie en er waren veel beproevingen, maar als ze daar over vertelt, zie ik toch een glimlach op haar gezicht als ze de volgende woorden uitspreekt: ”Dat is hoe grote liefdes worden geboren, liefdes die nooit eindigen”.

Dat hele restauratieproces heeft zeker een decennium geduurd en dat zorgde voor een aanzienlijke daling van de productie. Maar door dit radicale ingrijpen is het nu mogelijk om de oogst mede met behulp van machines te doen. Dat zorgt niet alleen voor een grotere opbrengst, maar ook voor een hogere kwaliteit. Binnen 4 uur worden de olijven die geoogst zijn namelijk al verwerkt tot olijfolie.



Een eigen gezicht
Ook al werkten er al vele generaties van haar familie op de gaard, de olijfolie werd altijd verkocht aan opkopers en er was geen eigen merk. En daarmee bleven haar bomen en de olijfolie eigenlijk anoniem. Ze zegt trots: “Ik begon dus te denken om deze olie van de bomen een gezicht te geven… en dat is gelukt! Want de grootsheid van deze bomen ligt niet alleen in hun monumentale schoonheid, maar ook in de veerkracht waarmee zij op tegenslagen reageren”.

Rita ziet zichzelf in de eerste plaats als een hoeder van de bomen en niet als een zakenvrouw: “Het produceren van olijfolie kent veel onzekerheden, omdat de natuur zich moeilijk laat voorspellen. Alleen met een groot enthousiasme houd je het vol en kom je vooruit. En je hebt bijna nooit vrij, want naast het werk op het veld en in de molen moet je voor het maken van kwaliteitsproduct ook continue blijven studeren. En je blijven verdiepen in procedures en protocollen. Dan heb je nog de verpakking, distributie en verkoop. Je komt niet zomaar in een schap in de winkel of op het aanrecht bij een sterrenkok”. Maar, zo zegt ze, zo heb je ook geen tijd om je te vervelen. En het levert mooie vriendschappen op.


Pas 's avonds, in de stilte van de Santa Tecla olijfgaard, denk ik terug aan de hectische en inspirerende dag met Rita. Ik snap dat ze blij en trots is dat haar olijfolie verzonden wordt door heel Italië en sinds kort ook daarbuiten. Ze ziet dat als het doorgeven van haar geluk. Ik zie de vermoeidheid smelten. Wat een feest om deze olijfolie mee te mogen nemen naar Nederland.

Olivia.